Wongema: kloppend hart waar stad en land elkaar ontmoet

In 2009 wordt het oude dorpscafé van Hornhuizen op het Groningse platteland door bewoner Erik Wong gered van de sloop. Vanaf de start runnen bewoners Wongema op hun eigen ondernemende en creatieve manier. Om de lokale bevolking officieel bij Wongema te betrekken en Wongema toekomstbestendig te maken is er sinds kort een vereniging opgericht. Thijs Maas die samen met dorpsgenoot Belinda Huitema verantwoordelijk is voor de dagelijkse gang van zaken, vertelt hoe het oude dorpscafé is uitgegroeid tot de unieke ontmoetingsplek die het nu is.

Wat is Wongema?

“Wongema is veel dingen tegelijk. Het is een gebouw midden in een klein dorpje tegen de waddenkust. We organiseren activiteiten voor de lokale gemeenschap, we zijn een café en dorpshuis en we verhuren werkplekken en vergaderruimtes – voornamelijk voor mensen buiten de regio (randstad). Bij Wongema komen deze twee werelden samen. Het is een plek waar stad en platteland elkaar ontmoeten en waar onverwachte verbindingen ontstaan. Creativiteit en gemeenschap staan hier centraal. En de ligging is bijzonder. Mensen vinden het fijn om hier te komen, vanwege de rustige en de ruimtelijke omgeving.”

Hoe ontstond het idee?

“Erik Wong heeft 15 jaar geleden Wongema opgezet. Het oude dorpscafé, dat midden in ons kleine dorp met zo’n 120 inwoners staat, zou als laatste sociale voorziening van het dorp gesloopt worden. Erik heeft met de eigenaar een deal kunnen maken. Zijn idee was om er een werkhuis/werkplek van te maken, juist ook voor mensen uit de randstad.”

Het idee was er, en toen?

“Erik kreeg een jaar de tijd om zijn plannen te ontwikkelen en te bewijzen dat het rendabel kon zijn. En dat was het. Toen hij naar Amsterdam verhuisde, is hij nog een tijd op en neer blijven pendelen. Vijf jaar geleden is Wongema een coöperatie geworden, en in 2024 is dat omgezet naar een vereniging. Wongema wordt gedraaid door heel veel mensen en is echt een gemeenschap. We hebben een paar vaste- en veel oproepkrachten, vrijwilligers en zzp’ers die voor ons werken. Waaronder ook mensen die minder vanzelfsprekend mee kunnen doen in de samenleving. Om hen allemaal officieel een plek te geven in Wongema en om te kunnen blijven voortbestaan en uitbreiden, zijn we een vereniging geworden; Wij zijn Wongema.

Er zijn verschillende lidmaatschappen naar draagkracht en betrokkenheid. Zo kun je Wongema steunen als Aanwaaier, Buur, Wongemaat of als Organisatie. Als lid wordt je op de hoogte gehouden van de ins en outs van de herberg. De leden worden uitgenodigd voor evenementen, om advies gevraagd en krijgen verschillende voordelen, zoals een gratis “Wonge-maaltijd”, een strippenkaart voor drankjes of korting op voorstellingen. Deze lidmaatschappen zorgen voor inkomsten en een sterk netwerk. Hiermee kunnen we het dagelijks reilen en zeilen blijvend – én steeds beter – realiseren!”

Wat heeft onze bijdrage voor verschil gemaakt?

“Met steun van het Postcode Loterij Buurtfonds hebben we de vereniging kunnen opzetten. Dat is een hele organisatie. Inmiddels hebben we al 180 leden, waarvan ruim de helft uit de provincie Groningen komt. Het mooie is; als lid van Wongema voelen mensen zich minder een gast. Ze voelen; ik hoor hierbij, het is ook van mij, en hierdoor zijn ze veel meer betrokken.

Daarnaast zijn we dankzij de bijdrage ook bezig om alles wat meer te structureren. Zo komt er een handboek voor werknemers en krijgen we een nieuwe website.”

Wat betekent Wongema voor de buurt?

“Wongema is reuring, ontmoeting en rust, ruimte en concentratie tegelijk. In zo’n klein dorp in Noord-Groningen ga je er niet vanuit dat er veel is, en dan is er toch ineens een levendig dorpscafé met herberg waar concerten, filmavonden of werkweken worden georganiseerd. Bedrijven houden hier heisessies, gemeenten schrijven beleidsplannen en kunstacademies en universiteiten werken hier aan onderzoeksprojecten. Door die rust en ruimte kun je je volledig focussen op wat je wilt doen.

Daarnaast faciliteren we samenwerking tussen lokale bedrijven, overheid en inwoners, zoals tijdens teamdagen van consultancybureau Hieroo over jongerenhuisvesting in Het Hogeland. Hier waren zowel jongeren als de gemeente bij betrokken. Maar ook op thema’s, zoals duurzaamheid en werkgelegenheid zoeken we de samenwerking met de gemeente. Via een leer-werktraject helpen zij mensen die moeite hebben bij het vinden van een baan. Alleen is de locatie hiervan ver weg. Daarom bieden wij nu ook leer-werktrajecten aan voor werkzoekenden uit de omgeving. Hierdoor vinden zij werk dichter bij huis en maken ze makkelijker contact met andere mensen uit de buurt.

Bij Wongema zijn we goed in verbinden. Neem het aardappelfeest dat we elk jaar in oktober organiseren. In Noord-Groningen zitten veel aardappels in de grond en de oogst vieren we met een klein festival in teken van de pieper. Boeren vertellen over hun band met de knol, we organiseren een talkshow en een week voor het feest is er de ‘aardappel in residence’. Hierin werkt en logeert een kunstenaar een week lang in Wongema om een kunstwerk te maken over de aardappel. Bezoekers komen uit de omliggende dorpen, maar ook uit bijvoorbeeld Amsterdam: Pensionado’s, Rietveldstudenten, lokale VMBO-studenten, wetenschappelijk onderzoekers, festivalgangers, voetbalclubs, kunstenaars, hipsters uit Groningen en uit de randstad en iedereen die zin heeft in een gek feestje weet het festival te vinden. Juist in die ontmoetingen ontstaat iets bijzonders, iets dat echt indruk maakt.

Wat zijn jullie verdere plannen?

“Het afgelopen jaar hebben we ons vooral gericht op het opzetten van de vereniging en de structuur. De komende tijd gaan we ons meer richten op de programmering. Standaard hebben we een programma, maar we hebben plannen om die wat uit te breiden. Met bijvoorbeeld zondag matinees met muziek en activiteiten tijdens de kinderboekenweek.”

Heb je tips of advies voor mensen met een goed idee voor hun buurt?

“Vraag vooral geld aan bij het Postcode Loterij Buurtfonds. Dat helpt! Dat geeft veel ruimte om de dingen goed aan te pakken. En doe het samen. Betrek anderen erbij en wees niet bang om mensen verantwoordelijkheid en vrijheid te geven. Dan wordt het ook meer van hen en dus meer van mensen samen.”

Het Postcode Loterij Buurtfonds steunt Wongema dankzij de deelnemers van de Postcode Loterij.